Project Civisano
Genomineerd voor 'Iedereen erbij KEI'
Lokaal bestuur Herselt
%20-%20Inne%20Hermans_JPG.jpg)
%20-%20Inne%20Hermans_JPG.jpg)
In 2020 sloegen Sciensano, de Universiteit Gent en de Vrije Universiteit Brussel de handen in elkaar voor het Civisano project. Het project onderzoekt de invloed van de lokale omgeving op de gezondheid van burgers. Dit is gedaan door de rol van objectieve (meetbare) en subjectieve (meningen) kenmerken van de lokale omgeving op het eten en bewegen van burgers te onderzoeken. De doelgroep van het project waren volwassen burgers tussen 25 en 65 jaar oud, met een speciale focus op burgers met een maatschappelijke kwetsbaarheid.
Herselt is een van de twee deelnemende gemeenten.
In januari 2021 is de gemeente Herselt in het project Civisano gestapt dat in november 2023 werd afgerond. Via dit project kreeg de gemeente een beeld van de invloed die de lokale omgeving uitoefent op het bewegings- en eetgedrag van kwetsbare burgers in Herselt. Het resultaat zijn concrete aanbevelingen voor het gemeentelijk gezondheidsbeleid. De sterkte van dit project is de focus op en het actief betrekken van personen uit deze doelgroep. Dit gebeurde door actief mensen te benaderen en een co-creatieve aanpak in te zetten.
Het project startte met een enquête bij de Herseltse inwoners van 25-64 jaar. De enquête omvatte verschillende thema's: gezondheid en welzijn, voeding en omgeving, fysieke activiteit en omgeving en sociale omgeving. Kwetsbare inwoners werden actief benaderd door hen te gaan opzoeken in wijken met een concentratie aan socio-economisch kwetsbaren of op initiatieven specifiek naar deze doelgroep gericht (bv. voedselbedeling). Van de 265 deelnemers behoorde meer dan 50% tot de kwetsbare doelgroep.
Een onderzoeker deed in-store-audits om na te gaan wat de verhouding is tussen het aanbod aan gezonde en ongezonde voeding in de lokale winkels en hoe dit wordt gepresenteerd. Daarnaast werden andere participatiemethoden ingezet om met burgers uit de doelgroep in gesprek te gaan, namelijk wandelinterviews, gekoppeld aan een groepsgesprek, photovoice en individual Map Creation. Vanuit alle workshops kwamen er samenvattingen van de resultaten en concrete aanbevelingen voor het lokale beleid.
De deelnemers aan de workshops stelden aan de onderzoekers de vraag of ze rechtstreeks met de beleidsmakers in gesprek konden gaan. De afsluitende onderzoeksmethode was dan ook een Group Model Building workshop. Deelnemers uit de kwetsbare doelgroep, contactpersonen binnen de lokale Welzijnsschakel, personeelsleden vanuit gemeente en OCMW en leden vanuit het college van burgemeester en schepenen namen aan deze workshop deel.
In een eerste fase werd samen een diagram opgesteld dat de linken weergeeft tussen de lokale omgeving en mensen hun beweeg- of eetgedrag (causal loop diagram). In een tweede fase dachten alle deelnemers samen na over mogelijke interventies en concrete acties om meer beweging en een gezond eetgedrag te stimuleren. Enkele vaststellingen en aanbevelingen vanuit het project konden we tijdens de looptijd van het project al omzetten in lokale acties. Zo werd bijvoorbeeld extra ingezet op de bekendmaking van wandeling via niet-digitale kanalen en voorziet de sportdienst nu ook in kortere en tragere wandelingen.
Het OCMW hervormde volledig de manier waarop de voedselbedeling al jaren vorm kreeg. Er werd meer gezonde voeding in het aanbod gebracht door een samenwerking met Foodsavers. De gerechtigden kunnen nu volledig vrij kiezen (binnen bepaalde grenzen) welke producten ze willen en betalen een kleine kostprijs. Om het niet louter een voedselbedeling te laten zijn, wordt er tevens ingezet op ontmoeting bij een gratis tas koffie. Het OCMW geeft op deze momenten informatie, telkens over iets anders, dat vaak volledig losstaat van de OCMW-werking, maar wel interessant is voor personen met een lager beschikbaar budget, zoals bijvoorbeeld het Sportmixx-aanbod.
De unieke invalshoek van socio-economisch kwetsbaren was verrijkend voor de beleidsmakers. Zij hebben dan ook beslist om de participatiegroep te behouden en uit te breiden met extra deelnemers uit de socio-economisch kwetsbare doelgroep. Ook voor andere thema's willen ze deze participatiegroep inzetten om ideeën bij af te toetsen of ideeën te verzamelen die meer op maat zijn van hun behoeften. De resultaten van dit onderzoek worden meegenomen bij verdere gemeentelijke initiatieven die inzetten op de bevordering van actief transport, beweging in het algemeen of het verhogen of meer zichtbaar maken van het lokale aanbod aan gezonde voeding.